RIVIERENGEBIED – Het KNMI heeft voor vannacht code GEEL afgegeven. Aan het einde van de avond bereiken regen- en onweersbuien het zuidwesten. De buien trekken vannacht van zuidwest naar noordoost over het land en verlaten het noordoosten aan het begin van woensdagochtend. Plaatselijk valt veel regen in korte tijd. Verkeer en buitenactiviteiten kunnen hiervan hinder ondervinden.

De verschillen in Nederland zijn groot. In het oosten, zuiden en Zeeland zijn de effecten het meest nijpend voor de scheepvaart, de landbouw en de natuur. Op bepaalde plekken worden ook voor grondwatergebruik soms beperkingen opgelegd. De inmiddels ingezette maatregelen zijn talrijk. Zoals het schutten op basis van vraag en aanbod bij sluis Eefde en het doorlaten van zoet water via stuw Hagestein tegen verzilting Lek en Hollandsche IJssel.

Het Managementteam Watertekorten (MTW) heeft besloten 2 maatregelen gereed te hebben als verzilting in het westen en droogte in het oosten verder toeneemt.

Maatregelen Amsterdam-Rijnkanaal

Om de toenemende verzilting van het Amsterdam-Rijnkanaal tegen te gaan, worden 2 maatregelen voorbereid. De eerste is het activeren van het bellenscherm. Dit is een buis op de bodem van het Noordzeekanaal ter hoogte van gemaal Zeeburg. De luchtbellen uit het bellenscherm brengen het zoute water omhoog. Dat komt vervolgens terecht in de zoetwaterstroom die vanuit het Amsterdam-Rijnkanaal richting Noordzee gaat. Zo wordt het zoute water tegengehouden en stroomt het terug naar het Noordzeekanaal.

De tweede maatregel is het inzetten van de energiecentrale bij Diemen ten behoeve van de doorvoer van water van het Markermeer naar het Amsterdam-Rijnkanaal. Doorvoer via de energiecentrale kan helpen om verzilting te bestrijden.

Maatregel Boven-IJssel

Rijkswaterstaat zal eventueel eenrichtingsverkeer instellen op de Boven-IJssel voor alle scheepvaart vanaf een minst gepeilde diepte (MGD) van 1,45 meter. Dit is mogelijk noodzakelijk vanwege de dalende waterstanden op de IJssel. Hierdoor wordt de vaargeul steeds smaller en kan er niet meer veilig in 2 richtingen worden gevaren.

Scheepvaart vanuit Duitsland richting Kampen en de Twentekanalen moet na het ingaan van deze maatregel omvaren via de Waal, het Amsterdam-Rijnkanaal en het IJsselmeer. De recreatievaart kan ervoor kiezen om gebruik te maken van de Randmeren. Vanwege de waterstanden is de Waal de optimale route. Rijkswaterstaat adviseert deze route, zodat het water in de stuwpanden in Nederrijn op peil gehouden kan worden.

Reactie Michèle Blom, voorzitter MTW

“Met man en macht doen we al het mogelijke om de effecten van de droogte zoveel mogelijk te beperken. We zijn blij met alle meedenk- en doekracht van al onze partners en betrokkenen. De regionale verschillen in de effecten van de droogte in het land zijn groot. Het blijft belangrijk te realiseren dat per regio de maatregelen zullen verschillen.”

Over het Managementteam Watertekorten (MTW)

Het Managementteam Watertekorten (MTW) wordt actief als er een feitelijk nationaal watertekort is (opschalingsniveau 2). Het MTW bestaat uit Rijkswaterstaat, waterschappen, drinkwaterbedrijven, provincies en betrokken ministeries (LNV, EZK en IenW). Zij bereiden eventuele nationale en bovenregionale maatregelen voor om de waterverdeling zo optimaal mogelijk te houden.

RIVIERENGEBIED – Na overleg met het KNMI (Koninklijk Meteorologisch Instituut) heeft het RIVM besloten het Nationaal Hitteplan te activeren. Dit geldt vanaf woensdag 10 augustus 2022 voor alle provincies en houdt waarschijnlijk aan tot na het weekend. Met het Nationaal Hitteplan informeert het RIVM organisaties, professionals en mantelzorgers over de verwachte hitte. Zij kunnen daar rekening mee houden in de ondersteuning van en omgang met kwetsbare groepen, zoals ouderen en kleine kinderen. Zo helpen zij ongemakken en gezondheidsproblemen verminderen en waar mogelijk voorkomen.

ZALTBOMMEL – De problemen door de uitzonderlijke lage waterstand beginnen ook in de haven van Zaltbommel zichtbaar te worden. Volgens de havenmeester kunnen alleen schepen met een diepgang van 1 meter 40 tot 1 meter 50 nog de haven in. De steiger waaraan de schepen moeten afmeren ligt inmiddels al zo goed als droog, en het is niet ondenkbaar volgens diezelfde havenmeester dat daardoor ook schade is ontstaan. Het huisje van de havenmeester zelf dreigt zelf af te breken. Daarnaast missen ze in de haven ook de inkomsten van de grotere schepen die door de lage waterstand de haven niet in kunnen. De grote kade voor cruiseschepen die een paar jaar geleden is aangelegd blijft dus voorlopig ook leeg. Gezien de weersvooruitzichten ziet het er naar uit dat er voorlopig geen verandering in de situatie gaat komen, deze kan zelfs nog verslechteren. “En wij hebben zelfs nog geluk dat we nog 25 tot 30 centimeter opstuwing van het water hebben door de aanwezigheid van eb en vloed in Dordrecht, een stukje verderop in Tiel hebben ze dat niet” aldus de havenmeester, die niet echt vrolijk wordt van de situatie. “De vakantie is voorbij, voor alles weer normaal zal zijn en dan meten we het totale schadeplaatje gaan opmaken”.

RIVIERENGEBIED – Waterschap Rivierenland komt met een waarschuwing om in de regio zoveel mogelijk het contact met water in de rivieren, sloten en dergelijke te vermijden. Het is droog en warm in Nederland. In de Maas en het Maas-Waalkanaal komt sinds kort blauwalg voor. Waterschap Rivierenland vult sloten en vaarten in het Rijk van Nijmegen, het Land van Maas en Waal, de Bommelerwaard en het Land van Heusden en Altena aan met dit water. Dit doet het waterschap omdat ze anders droogvallen.

Als mensen of dieren met blauwalg in aanraking komen, kunnen klachten ontstaan als irritaties aan ogen of huid, hoofdpijn, maag- en darmklachten. Blauwalg is zichtbaar als een olieachtige laag op het water. Het kan ook op plaatsen aanwezig zijn zonder dat dit zichtbaar is.

Waterschap Rivierenland adviseert om in het Rijk van Nijmegen, het Land van Maas en Waal, de Bommelerwaard en het Land van Heusden en Altena contact met oppervlaktewater (pootje baden, honden laten zwemmen, enzovoorts) te vermijden. Het KNMI verwacht dat het de komende dagen alleen maar warmer gaat worden en hierdoor kan de situatie alleen maar verslechteren.

Het MTW bestaat uit Rijkswaterstaat, waterschappen, drinkwaterbedrijven, provincies en betrokken ministeries (LNV, EZK en IenW). Zij bereiden eventuele nationale en bovenregionale maatregelen voor om de waterverdeling zo optimaal mogelijk te houden. Op dit moment zijn die maatregelen nog niet nodig, maar dat zou de komende weken wel het geval kunnen zijn. De huidige situatie vraagt in elk geval om besluiten die over regio’s, watersysteemfuncties en belanghebbenden heen gaan en die bestuurlijk goed afgestemd moeten zijn. Dat is de rol van het MTW.

Michèle Blom (DG Rijkswaterstaat en voorzitter van het MTW): “We zien al enkele weken dat het in Nederland steeds droger wordt. Dat komt enerzijds door veel verdamping in ons eigen land en anderzijds door een zeer lage rivieraanvoer vanuit het buitenland. Waterschappen hebben dus al maatregelen getroffen om het water vast te houden en zo goed mogelijk te verdelen. Bijvoorbeeld een verbod om gewassen te besproeien met oppervlaktewater of sluisbeperkingen voor schepen. Door nu vanuit het MTW een zwaardere coördinerende rol te nemen, kunnen we – wanneer dat nodig is – sneller en op maat beslissen over hoe we watertekorten kunnen oplossen.”

Zoals elk jaar houden Rijkswaterstaat, waterschappen, drinkwaterbedrijven, provincies en betrokken ministeries de watertoestand sinds maart in de gaten. Sinds 13 juli 2022 is opgeschaald naar het niveau “dreigend watertekort” (niveau 1). Vanaf vandaag geldt een nationaal “feitelijk watertekort” (niveau 2).

Waterverdeling afstemmen

Het tekort aan water heeft vooral gevolgen voor de landbouw en de scheepvaart, want sommige vaarwegen zullen worden belemmerd en gewassen kunnen niet meer altijd worden besproeid. Daarnaast wordt de natuur geraakt, aangezien rivieren, sloten en meren minder zoet water aanvoeren. Er is geen tekort aan water uit de kraan.

De afgelopen weken hebben sommige waterschappen al maatregelen moeten nemen om de droogte het hoofd te bieden. Zo wordt het waterpeil van het IJsselmeer zo hoog mogelijk gehouden, aangezien een groot deel van Nederland daaruit het zoet water haalt. Ook zijn er op verschillende plekken pompen en sluizen ingezet om water goed te verdelen tussen de rivieren.

Bij een watertekort wordt de verdringingsreeks in werking gesteld (zie bijlage). Hierin is bepaald dat we als eerste prioriteit geven aan veilige dijken en aan het voorkomen van onomkeerbare schade aan bijvoorbeeld de natuur. Daarna zorgen we dat onze drinkwater- en energievoorziening blijven functioneren.

Drinkwater

Er is en blijft voldoende drinkwater beschikbaar. Het is wel belangrijk dat Nederlanders bewust met hun kraanwater omgaan. Als vast advies van de drinkwaterbedrijven geldt dat minder water gebruiken altijd beter is, het hele jaar door. 

Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat): “Het watertekort heeft nu al een nadelig effect op met name scheepvaart en landbouw, ook in de natuur wordt de droogte steeds zichtbaarder. Op basis van de huidige ontwikkelingen is het denkbaar dat de droogte meer maatschappelijke belangen gaat raken. Dat vind ik enorm vervelend voor de betrokkenen. We proberen samen met alle waterpartners het watertekort beheersbaar te houden, maar iedereen kan een steentje bijdragen. Daarom vraag ik alle Nederlanders om goed na te denken of ze hun auto moeten wassen of hun opblaaszwembadje helemaal moeten vullen. Nederland is een waterland, maar ook hier is ons water kostbaar.”

RIVIERENGEBIED – Ondanks de lage rivierwaterstanden kunnen ze bij het waterschap nog voldoende water inlaten. Het Kuijkgemaal bij Randwijk is aangezet, omdat water niet meer onder vrij verval ingelaten kon worden. Ook gemaal de Waaij is ingezet om de Neder-Betuwe van voldoende water te kunnen blijven voorzien. De noodpomp bij de Pannerling draait 24 uur per dag om het water in de Over-Betuwe op peil te kunnen houden. Waar geen wateraanvoer mogelijk is, zien we de waterstanden steeds verder uitzakken. Richting het afgelopen weekend liep de beregeningsvraag wat op. We konden goed aan de watervraag voldoen op enkele lokale knelpunten na. In de watergangen waar drie tot vier weken geleden gemaaid is, zien we het verhang langzaam terugkomen.

Peilbeheersing

De temperaturen lopen op en daarmee ook de vraag naar beregeningswater. We zien de vraag naar water in alle agrarische sectoren toenemen. Akkerbouw, fruitteelt, en ook vanuit de veeteelt. Lokaal kunnen er knelpunten ontstaan als iedereen tegelijk gaat beregen. Door de temperatuur en het groeizame weer neemt de begroeiing in de watergangen toe. Het op orde houden van de wateraanvoer en het plegen van maaionderhoud blijft cruciaal voor de peilbeheersing.

Tot nu toe kunnen we nog voldoende water inlaten om aan de watervraag te voldoen. De rivierwaterstanden zullen echter blijven zakken, doordat bij Lobith steeds minder water binnenkomt. De verwachting is dat het peil van het Amsterdam Rijnkanaal en de rivierwaterstanden op de Neder-Rijn (tussen de stuwen Driel, Amerongen en Hagestein) uit gaan zakken. Een verdere daling is te verwachten als Rijkswaterstaat besluit om meer water over stuw Hagestein te sturen om verzilting tegen te gaan. De minimale waterhoogte voor het inlaten van water komt dan bij sommige inlaatpunten in beeld. Deze objecten houden we goed in de gaten. Bron: Waterschap Rivierenland